Αποκριά
Σήμερα είναι η Κυριακή της Απόκρεω.
Στην εκκλησιαστική ορολογία η λέξη Αποκριά σημαίνει την τελευταία πριν από την περίοδο της κρεοφαγίας. Έτσι λοιπόν μέρες αποκριάς είναι εκείνες που προηγούνται των μεγάλων νηστειών, δηλ. της Μεγάλης Τεσσαροκοστής, του Τεσσαροκονθημέρου, των Αγίων Αποστόλων και του Δεκαπενταύγουστου.
Κυρίως όμως η Αποκριά συμπίπτει με τη δεύτερη πριν από την έναρξη της Μ. Τεσσαρακοστής Κυριακή, οπότε και αρχίζει να ισχύει η αποχή από το κρέας. Ο λαός χρησιμοποιεί την ονομασία της Αποκριάς για να αναφερθεί σε ολόκληρο το διάστημα, των τριών τελευταίων, πριν από την Καθαρά Δευτέρα εβδομάδων, το οποίο αποκαλείται συνήθως και Τριώδιο, επειδή την πρώτη Κυριακή εγκαινιάζεται η χρήση του εκκλησιαστικού βιβλίου <<Τριώδιον>>.
Επιπλέον η Αποκριά είναι μία από τις χαρακτηριστικότερες για την ιδιοτυπία των εθίμων που συνδέονται μαζί τις γιορτές.
Τα έθιμα ανάγονται στις περίφημες αρχαίες εθνικές εορτές των Κρονίων, των Διονυσίων, των Λουπερκαλίων και των Σατουρναλίων και τους νεώτερους χρόνους (14ο αι.) στις γιορτές των μασκοφόρων της Ρώμης, της Φλωρεντίας και ιδιαίτερα της Βενετίας. Τις μέρες της Αποκριάς αναβιώνουν διάφορες προλήψεις και δεσιδαιμονίες, ψάλλονται εύθυμα και πολλές φορές άσεμνα τραγούδια, γίνονται εικονικές δίκες και επικρατεί γενικό ξεφάντωμα.
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, Κυριακή, πριν από την Καθαρά Δευτέρα, σε πολλές πόλεις γίνονται εκδηλώσεις, όπως, Νάουσα, Καστοριά, Ιωάννινα, Ξάνθη, Τύρναβος, Καλή Βρύση Δράμας, Μοσχάτο, Πάτρα.
Για να πάτε την άλλη Κυριακή, να απολαύσετε τις εκδηλώσεις θα αναφέρω μερικές:
Στη Νάουσα, η παράδοση και η σάτιρα είναι τα κύρια στοιχεία των αποκριάτικων εκδηλώσεων που διοργανώνει ο δήμος της πόλης με επίκεντρο το μοναδικό δρώμενο “Γενίτσαροι και Μπούλες”
Στην Ξάνθη το τελευταίο τριήμερο της αποκριάς με το “κάψιμο του Τζάρου” στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο “Τζάρος” ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε πουρνάρι.
Στις Σάπες της Ροδόπης αναβιώνει την Κυριακή της Αποκριάς το έθιμο των Γαϊδουροδρομιών σε κεντρικό δρόμο της πόλης. Οι νέοι της περιοχής διαγωνίζονται στην ταχύτητα τρέχοντας με γαϊδούρια. Έπειτα ακολουθεί γλέντι στην Πλατεία Δημαρχείου με συγκροτήματα από όλη τη Θράκη.
Στα Ιωάννινα γιορτάζονται οι «Τζαμάλες» δηλαδή ανάβονται μεγάλες φωτιές. Oι μεταμφιεσμένοι χορεύουν γύρω τους, σε διπλές και τριπλές σειρές. Οι εκδηλώσεις του Καρναβαλιού κορυφώνονται στην κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων, όπου στήνεται και το περίφημο γαϊτανάκι
Στην Καλή Βρύση Δράμας οι “Μπαμπούγεροι” κρατάνε σακίδια με στάχτη και όταν το κέφι ανάβει, σακίδια και περιεχόμενο εκτοξεύονται στους περαστικούς.
Στην Κάρπαθο, την Καθαρή Δευτέρα, λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων.
Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο Δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού.
Τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
Στην Κοζάνη οι εκδηλώσεις ξεκινούν με χορούς και τραγούδια την Τσικνοπέμπτη ,12 ημέρες πριν από τη Μεγάλη Αποκριά. Τη Μεγάλη Αποκριά γίνεται η παρέλαση των αρμάτων και το βράδυ αρχίζει η γιορτή και το ξεφάντωμα σε κάθε γειτονιά γύρω από το βωμό της αποκριάτικης πυράς με φαγοπότι, τραγούδια και χορούς .
Το Πατρινό καρναβάλι είναι η μεγαλύτερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα. Μετρά 180 χρόνια ιστορίας. Οι εκδηλώσεις αρχίζουν στις 17 Ιανουαρίου και διαρκούν μέχρι την Καθαρή Δευτέρα.
Στο καρναβάλι του Τυρνάβου Λάρισας, πετάξτε τον μανδύα της σεμνοτυφίας, οπλιστείτε με χιούμορ, θάρρος, θράσος και ετοιμαστείτε να βιώσετε μια απόλυτα απελευθερωτική εμπειρία, απολαμβάνοντας το Μπουρανί.
Στη Μεθώνη Μεσσηνίας , την Καθαρά Δευτέρα, άφθονη σάτιρα, χιούμορ και πολύ κρασί απολαμβάνουν οι καλεσμένοι στον Γάμο του Κουτρούλη.
Στο Σοχό Θεσσαλονίκης εμφανίζονται οι Κουδουνοφόροι, κατάλοιπο της διονυσιακής λατρείας. Με τραγόμορφες στολές και κουδούνια σε όλο το σώμα τους, χορεύουν στους δρόμους και τις πλατείες.
Στην Καστοριά, οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές, τις “Μπουμπούνες”, γύρω από τις οποίες στήνεται χορός. Στο τέλος, οι πιο τολμηροί πηδάνε πάνω από τη θράκα.
Στο Λιτόχωρο Πιερίας αναβιώνουν έθιμα που έχουν σκοπό τον εξαγνισμό των κακών πνευμάτων και της κακοτυχίας, με το Χορό των βωμολόχων που περιδιαβαίνει όλο το χωριό με πειράγματα. Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς ανάβουν τα κέδρα στις γειτονιές, γύρω από τις οποίες στήνεται ξέφρενο γλέντι
Στη Νάξο, οι άντρες φορούν φουστανέλες και μάσκες και τριγυρνούν στις γειτονιές χορεύοντας και τραγουδώντας. Το μεσημέρι της τελευταίας Κυριακής στην Απείρανθο, εμφανίζονται οι “κουδουνάτοι”. Αυτοί φορούν κάπα και κουκούλα, γυρνούν το χωριό κάνοντας θόρυβο και προκαλούν με άσεμνες εκφράσεις.
Στη Δημητσάνα οι απόκριες κορυφώνονται με το κάψιμο του «μακαρονά».
Στη Σκύρο αναβιώνει το έθιμο του “γέρου και της Κορέλας”. Άντρες φορούν την παραδοσιακή φορεσιά του σκυριανού βοσκού και στη μέση τους κρεμούν μεγάλες κουδούνες.
Στη Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης, αναβιώνει το έθιμο του γιαουρτοπόλεμου, που έχει τις ρίζες του στη Μικρά Ασία.