(Valeriana officinalis) οίκ. Βαλεριανωδών (Valerianaceae) Βαλεριάνα ή φαρμακευτική.
Η βαλεριάνα είναι γνωστή ως φαρμακευτικό παρασκεύασμα με μεγάλη χρήση. Βρίσκεται στην Ελλάδα αυτοφυής (στα βόρεια) σχετικά σπάνια. Μπορεί να καλλιεργηθεί στα ψυχρότερα μέρη της Ελλάδος γιατί παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον από εμπορικής και θεραπευτικής απόψεως.
Είναι φυτό πού φθάνει σε ύψος ως 1 ή 1,5 μέτρο βελούδινο στη βάση του. Το στέλεχος του είναι ευθύ σωληνοειδές απλό στη βάση του και διακλαδιζόμενο στο ανώτερο τμήμα του. Τα φύλλα του φυτού είναι αντίθετα, με μίσχο τα κατώτερα και άμισχα τα ανώτερα, όλα με «φτεροειδή» μορφή. Τα άνθη της σε μορφή «κορύμβου» μικρά λευκά ή κόκκινα ή και κυανά, στο άκρο του στελέχους. ‘Ανθίζει το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο. Η ρίζα της Βαλεριάνας με εμφάνιση «κολοβή», είναι Ινώδης (κλωστές ασπριδερές, παχιές, μακρουλές, αρωματικές). Οι καρποί της (αχαίνιον) γραμμωτοί ωοειδείς μακρουλοί με «λοφίο».
Χρησιμοποιείται ή ρίζα του φυτού: Κατά της επιληψίας ως αποτελεσματική στις περιπτώσεις ελαφράς μορφής. Κατά της υστερίας, και σε καταστάσεις νευρικών σπασμών. Στις περιπτώσεις παραλύσεων, αφωνίας, «καούρας» των εντοσθίων, τυμπανίτιδας» διαλειπόντων πυρετών, «δίψας», άσθματος. Το φυτό αυτό είναι και παρασιτοκτόνο σκωληκοκτόνο, χρησιμοποιούμενο με φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Η ρίζα της βαλεριάνας είναι αντισπασμωδική και κατά του «λόξιγκα». Το «τσάι» της είναι κατά της παχυσαρκίας (τα ξερά φύλλα γίνονται σκόνη 30 – 40 γραμ. σε ένα λίτρο νερό).
Κατά των νευρικών ενοχλήσεων κεφαλής και καρδίας. Κατά της αϋπνίας ελαφράς μορφής. Κατά της ημικρανίας και κατά της κοπώσεως των ματιών. Ως τσάι — δύο κουταλιές σε ένα κιλό νερό βραστό, να μείνει 15 λεπτά. Από αυτό το τσάι ένα ποτήρι την ημέρα. Ως βάμμα. 10 – 20 σταγόνες μέσα σε νερό ή η πάνω σε ζάχαρη, δύο φορές την ημέρα.
Όλα τα παρασκευάσματα της βαλεριάνας με τις τόσο ευεργετικές επιδράσεις της είναι δύσκολα στη λήψη λόγω της γνωστής δυσάρεστης μυρωδιάς της.
Χρησιμοποιείται ως σκόνη (1 -10 γραμ.) ως τσάι (10 γρ. στο λίτρο νερό). Ως βάμμα αιθέρούχο — 2 γραμ. — ως βάμμα οινοπνευματούχο — 5-15 γρ., ως εκχύλισμα — 2-4 γρ. — με χάπια. αιθέριο έλαιο Ως αιθέριο έλαιο — 6-10 σταγ. Χρησιμοποιείται ακόμη η ρίζα της σε μορφή σκόνης μέσα σε μέλι ή σε κρασί.
Με το αφέψημα της γίνονται μπάνια κατά των σπασμών των νεογέννητων βρεφών. Ξερή ρίζα του φυτού με «έμβρεγμα» σε κρύο νερό είναι εξαίρετο υπνωτικό.
Χημικώς, η ρίζα της βαλεριάνας περιέχει: βαλεριανικόν οξύ, πτητικό έλαιο, γκόμα, ρετσίνι, άμυλο. Η Βαλεριάνα συναντάται αυτοφυής στη βόρειο Ελλάδα και στη Θεσσαλία σε τόπους υγρούς. Μπορεί να καλλιεργηθεί εκεί με επιτυχία και ακόμη στα ορεινά της νοτίου Ελλάδος. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο την άνοιξη ή με διαίρεση. Καλλιεργείται ως ετήσιο φυτό και συγκομίζεται το φθινόπωρο. Το φύτεμά της γίνεται το φθινόπωρο, αρκετά αραιά, σε καλό χώμα.
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Σύγχρονη πλήρης θεραπευτική με τα Βότανα