δερβίσης.
Λέξη περσικής προέλευσης (φαίνεται ότι προέρχεται από τις λέξεις ντερ = πόρτα και βις = κοίτασμα και σημαίνει «ζητιάνος που στέκει στην πόρτα» ή «που γυρίζει από πόρτα σε πόρτα», αλλά η ετυμολογία αυτή είναι αμφίβολη) με την οποία σε πολλές χώρες του μουσουλμανικού κόσμου χαρακτηρίζονται τα μέλη των μυστικιστικών θρησκευτικών αδελφοτήτων (ταρίκα). Στην Περσία και στην Τουρκία ο όρος δερβίσης σημαίνει επίσης και τους επαίτες μοναχούς. Πρόκειται για ένα γενικότερο όρο που έχει τον αντίστοιχο του και σε άλλες θρησκείες. Το ασκητικό σύστημα των δερβίσηδων διαφέρει από τη μια αδελφότητα στην άλλη. Μερικοί από αυτούς ασκούν ένα εκστατικό ησυχασμό, άλλοι το χορό και καταλαμβάνονται από κρίση παραληρήματος και κάνουν πράγματα εντυπωσιακά, καταβροχθίζοντας αναμμένα κάρβουνα, ζωντανά φίδια, καρφώνοντας καρφιά στο κεφάλι κλπ. Όλες όμως οι εκδηλώσεις αυτές μοναδικό σκοπό έχουν ν’ ανεβάσουν την ψυχή στην πιο υψηλή μυστικιστική τελειότητα.
Οι Δερβίσηδες, οργανωμένοι σε διάφορες αδελφότητες ήδη από τον 7ο αιώνα, είχαν ως πυρήνα τους το στενό περιβάλλον των ακολούθων του προφήτη Μωάμεθ. Οι Δερβίσηδες αποτελούν στην Ανατολή τους αντίστοιχους Ιππότες της μεσαιωνικής Δύσης. Χωρίζονται σε διάφορα μοναστικά τάγματα μέσα από τα οποία εκφράσθηκε η Σουφική παράδοση, ενώ τα μέλη τους ζούσαν σε κοινόβια, που ονομάζονταν τεκέδες. Οι κανόνες συμπεριφοράς ήταν πολύ αυστηροί, καθώς μέσα από τη σωματική άσκηση, τη νηστεία, την υπακοή και τη φιλανθρωπία ήθελαν να περάσουν σε μια άλλη ψυχική και σωματική κατάσταση.
Από τα πλέον σημαντικά μοναστικά τάγματα του Ισλάμ είναι το τάγμα των Μπεκτασήδων. Πήρε το όνομά του από τον ιδρυτή του, Σεγίτ Μουχαμέτ Μπεκτάς, οι Μεβλεβήδες (τάγμα των Μεβλεβί), οι Καλεντερήδες (τάγμα των Καλεντέρ), οι Χαλβετήδες (τάγμα των Χαλβετί), και το τάγμα των Ριφαΐ (Ρουφαΐ).
Τα εν λόγω τάγματα λειτουργούσαν κανονικά μέχρι να αναλάβει την διοίκηση ο Κεμάλ. Όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ ανέλαβε τη διοίκηση του νέου τουρκικού κράτους αντιμετώπισε τα μοναστικά τάγματα του Ισλάμ ως οργανώσεις που προέρχονταν από το μεσαίωνα και προχώρησε, στη διάλυσή τους. Το 1925 αποφασίσθηκε το κλείσιμο όλων των μοναστηριών, τεκέδων, και αναχωρητηρίων.
Η Σουφική Φιλοσοφία και παράδοση, έχει δώσει πολλά στοιχεία για την πίστη και την ενότητα όλων αυτών των «μοναχών». Μας διδάσκει πως η Ψυχή, σαν ύψιστη έκφραση της ύπαρξης, μας ωθεί στην τελειότητα όντας φυλακισμένη μέσα σε ένα υλικό σώμα. Η ανθρώπινη ζωή μοιάζει με ένα ταξίδι και ο ταξιδιώτης αναζητητής κάνει εξελικτικά βήματα για να ξεπεράσει τη σκοτεινιά του κόσμου, των φόβων του, των αδυναμιών και ελαττωμάτων του ώστε να πετύχει την αληθινή γνώση, κατανόηση και ενότητα. Ο Χορός των Στροβίλων και ο Ιερός τους Αυλός μας ταξιδεύει στο Σύμπαν μαγεύοντάς μας μελωδικά ωθώντάς μας στην ενότητα με το Θείο. Ας αφεθούμε λοιπόν στο στροβιλισμό των σφαιρών και ας γίνουμε ένα μαζί του, αφήνοντας την Ψυχή μας να πετάξει σε αυτό το μαγικό ταξίδι Ενότητας με το Σύμπαν.
