ICTOPIA ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ THC MONHC
“Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού ‘Ολύμπου είναι κτισμένη στη νοτιοδυτική πλαγιά του όρους Όλυμπος σέ ύψόμετρο χιλίων (1000) μέτρων. Στοιχεία τά όποια νά μαρτυρούν τό έτος ιδρύσεως της Μονής ή τούς κτίτορές της δέν έχουν βρεθεί. Άπό σωζόμενο όμως χειρόγραφο (Βιβλίο Προθέσεως) είναι σίγουρο πώς ή Μονή κατοικείται ήδη άπό τό έτος 1386 μ.Χ.
Άπό τίς αρχές τού 17ου αί. μ.Χ. έως τά μέσα περίπου του 19ου αί. μ.Χ. ή ‘Ιερά Μονή γνωρίζει έξαιρετικά μεγάλη άκμή, μέ άποκορύφωμα τό δεύτερο μισό του 18ου αί. μ.Χ. Ανακαινίζεται καί αγιογραφείται τό Καθολικό (1633), ολοκληρώνεται καί λαμβάνει τήν τελική του μορφή τό κτιριακό – μοναστηριακό συγκρότημα (1739), κτίζονται καί ιδρύονται μετόχια γιά τίς έξωτερικές άνάγκες της Μονής καί άλλα πολλά.
Στά δύσκολα αύτά χρόνια της Τουρκοκρατίας, σημαντική είναι ή προσφορά της Μονής πρωτίστως στή διατήρηση της Χριστιανικής πίστεως καί τής Έλληνορθοδόξου παραδόσεως. Μέ τή λειτουργική ζωή καί τίς πατρικές νουθεσίες στηρίζει καί ένδυναμώνει τόν χριστιανικό πληθυσμό, δίνοντάς του θάρρος καί έλπίδα στίς δυσκολίες πού περνάει.
‘Επίσης, στό πνευματικό έπίπεδο των γραμμάτων ή ‘Ιερά Μονή έβαλε τή δική της σφραγίδα. Μορφωμένοι ιερομόναχοι διδάσκουν τά έλληνικά γράμματα τόσο στή Μονή όσο καί στά σχολεία πού λειτουργούν στά μεγάλα χωριά τής ευρύτερης περιοχής, όπως Τσαριτσάνη, Λιβάδι, Αμπελάκια, Βελβενδό, Ραψάνη άλλά καί σέ πιό μακρινές σχολές τής Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως καί Βιέννης.
Σπουδαιότεροι μεταξύ των μορφωμένων ίερομονάχων, οί όποιοι ήταν κάτοχοι Ικανής παιδείας καί διακρίθηκαν ώς λόγιοι, είναι οί έξης: ό ιερομόναχος Γερμανός Κρητικός, γνώστης πέντε γλωσσών, έξοχος μουσικός καί συγγραφέας, ό ονομαστός μαθηματικός, διδάσκαλος καί συγγραφέας Ίωνάς Σπαρμιώτης καί οί λόγιοι σχολάρχες τής περιφήμου σχολής τής Τσαριτσάνης Γερμανός Σπαρμιώτης καί Δανιήλ έκ Τσαριτσάνης.
Την περίοδο αύτη στη Μονή, χάρις στό ένδιαφέρον, τη φιλομάθεια καί τό ζήλο των ένασκουμένων Πατέρων, συγκροτείται καί μιά σπουδαία καί άξιόλογη βιβλιοθήκη χειρογράφων καί έντύπων συγγραμμάτων ποικίλης θεματολογίας. Αρκετά άπό αυτά διασώζονται σήμερα καί φυλάσσονται μαζί μέ τίς εικόνες καί τά κειμήλια τής Μονής στήν Ί.Μ. Όλυμπιωτίσσης. Παράλληλα λειτουργεί στή Μονή καί βιβλιοδετικό έργαστήριο μέ άξιολογότερους καλλιτέχνες τόν μοναχό Χρύσανθο (μέσα 17ου αί. μ.Χ.) καί τόν ήγούμενο ιερομόναχο Φιλάρετο (μέσα 19ου αί. μ.Χ.).
Τό δυσπρόσιτο τής τοποθεσίας πού ήταν κτισμένη ή Μονή, ή μακρινή άπόσταση άπό τό διοικητικό κέντρο των Τούρκων στήν Έλασσώνα καθώς καί ή φιλοπατρία καί άγωνιστικότητα των Πατέρων, συνέβαλαν καταλυτικά, ώστε νά άποτελέσει ή Μονή προπύργιο καί σημείο άναφοράς τών κλεφταρματολών τού ‘Ολύμπου. Ή μεγάλη προσφορά τής Μονής στούς έθνικοαπελευθερωτικούς άγώνες είναι χαρακτηριστική. Φύλαξη άνθρώπων καί πολεμοφοδίων, παροχή τροφίμων καί ρουχισμού, ήθική καί οικονομική στήριξη, είναι άπό τά σημαντικότερα βοηθήματα πού παρείχαν πρόθυμα οί Πατέρες στούς άγωνιζομένους Έλληνες γιά τήν έλευθερία τού τόπου.
Άπό τά μέσα τού 19ου αί. μ.Χ. ή Ιερά Μονή άρχίζει σταδιακά νά παρακμάζει, μέ άποτέλεσμα τή δεύτερη δεκαετία περίπου τού 20οϋ αί. μ.Χ. οί τελευταίοι λιγοστοί καί γηρασμένοι πλέον μοναχοί νά τήν εγκαταλείψουν. Γιά 80 σχεδόν χρόνια ή Μονή παραμένει κλειστή καί, παρά τίς προσπάθειες κάποιων φιλοθέων καί εύσεβών κατοίκων τής περιοχής, μετατρέπεται σέ έναν έγκαταλελειμμένο τόπο.
Τά τελευταία όμως χρόνια, μέ τήν ένθρόνιση στή Μητροπολιτική έδρα τής Έλασσώνος τοϋ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ.κ. Βασιλείου, ή ιστορία τής Μονής παίρνει νέα τροπή. Ό Σεβασμιώτατος κ. Βασίλειος άρχισε μέ γοργούς ρυθμούς τήν άναστήλωση τής Μονής καί έθεσε ώς στόχο τήν έπάνδρωσή της. Πράγματι τό έτος 2000 μ.Χ., μετά άπό πέντε χρόνια έντατικής έργασίας, έγκαθίσταται στή Μονή άνδρική άδελφότητα, γιά νά συνεχίσει καί διατηρήσει τήν ιερά παρακαταθήκη πού άφησαν οί άνά τούς αιώνες Πατέρες αύτής. Άπό τίς σύγχρονες ιστορικές στιγμές της Ιεράς Μονής έξαιρετική θέση κατέχουν οί έξης έπίσημες έπισκέψεις: του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ (19.09.2009), των Αρχιεπισκόπων Αθηνών κυροϋ Χριστοδούλου (20.06.2004) και κ.κ. Ιερωνύμου (02.01.2009) καθώς και τού Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Καρόλου Παπούλια (06.10. 2007).
Τό κτιριακό συγκρότημα τής Ιεράς Μονής αποτελείται κυρίως άπό ένα πενταγωνικό κτίσμα, έχοντας ώς προεκτάσεις στην ανατολική του πλευρά, δυό πύργους.
Στό μέσον του συγκροτήματος αύτού δεσπόζει έπιβλητικά τό Καθολικό (ιερός ναός). Ό άρχιτεκτονικός ρυθμός του είναι μονόκλιτη ξυλόστεγη Βασιλική άνευ τρούλου καί άκολουθεί τή μοναστηριακή διάταξη μέ Νάρθηκα, Λιτή, Κυρίως Ναό καί Ιερό Βήμα. Αποτελεί τό παλαιότερο σωζόμενο κτίσμα καί όπως προαναφέρθηκε, σύμφωνα μέ τήν έπιγραφή, άνακαινίσθηκε καί αγιογραφήθηκε τό έτος 1633 μ.Χ. Οί όμορφες καί μέ σπάνιες παραστάσεις τοιχογραφίες του διατηρούνται σέ άρκετά καλή κατάσταση. Είναι κρητικής τέχνης καί έχουν φιλοτεχνηθεί άπό τούς άγιογράφους Γεώργιο καί ‘Ιωάννη τόν ιερέα καί πρωτομάστορα. ‘Ενώ τό άριστης τέχνης καί ποιότητος ξυλόγλυπτο τέμπλο πού δεσπόζει στό έσωτερικό του είναι κατασκευασμένο τό έτος 1795 μ.Χ.
Τήν ‘Ιερά Μονή κοσμούν, έκτός τού Καθολικού, ή μεγαλόπρεπη πύλη στήν είσοδο τής Μονής, ή φιάλη Αγιασμού στό νότιο τμήμα τής έσωτερικής αύλής, καί τέσσερα περικαλλή ιερά παρεκκλήσια έντός καί έκτός τού μοναστηριακού συγκροτήματος. Έντός τής Μονής βρίσκεται τό ιερό παρεκκλήσιο τού Αγίου ένδοξου Ίερομάρτυρος Χαραλάμπους, μέ τοιχογραφίες του έτους 1755 μ.Χ. Έκτός τής Μονής βρίσκονται τό ιερό κοιμητηριακό παρεκκλήσιο τών Αγίων Πάντων μέ τοιχογραφίες τού έτους 1739 μ.Χ., τό ιερό παρεκκλήσιο τής Αγίας Ζώνης τής Ύπεραγίας Θεοτόκου, πού τό συναντάμε ένα χιλιόμετρο πριν φθάσουμε στή Μονή καί τό ιερό παρεκκλήσιο τού Τιμίου ένδοξου Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοΰ Ιωάννου πού είναι κτισμένο σέ περίβλεπτο τοποθεσία στόν έξωτερικό περίβολο τής Μονής.
Πως θα φτάσεις ως εκεί