Στρατιωτικός και πολιτικός, γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1805 και απεβίωσε από ανίατη ασθένεια την 23-5-1868. Λεγόταν Γενναίος, για τη γενναιότητα που έδειξε στον Αγώνα. Πριν από την έκρηξη της Επανάστασης υπηρετούσε σαν μούτσος στα πλοία και ουδέποτε φοίτησε σε σχολείο. Με την αρχή του Αγώνα κατατάχθηκε στο σώμα του πατέρα του, στο πλευρό του οποίου πολέμησε στην πολιορκία της Τρίπολης. Εκεί, αν και πολύ νέος και μικρόσωμος, κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει ένα γιγαντόσωμο Άραβα και από τότε επικράτησε η προσωνυμία που του δόθηκε «Γενναίος». Αργότερα πήρε μέρος στις πολιορκίες της Κορίνθου και Πάτρας.
Επικεφαλής δικού του σώματος πολέμησε στη Δυτική Ελλάδα καθώς και στις επιχειρήσεις στα Δερβενάκια, Ναύπλιο και Ακροκόρινθο. Την περίοδο των εμφυλίων σπαραγμών είχε την ίδια τύχη με τον πατέρα του. Μετά τους εμφύλιους πολέμους πολέμησε εναντίον των Αιγυπτίων στην Πολιανή, Τραμπάλα, Τρίκορφα, Δαβιά, Διάσελο και Βέρροια του Βασσαρά. Το 1827 κάτω από τις διαταγές του Γ. Καραϊσκάκη, επικεφαλής Πελοποννησιακού σώματος, πήρε μέρος στις τελευταίες μάχες στην Αττική. Ο Ζαΐμης τον αποκάλεσε «μουρλογενναίο», εξαιτίας των παράτολμων ενεργειών του κατά τη διάρκεια του Αγώνα.
Θεωρούνταν από τους σύγχρονούς του σαν δίκαιος, ολιγαρκής και υπερήφανος, αλλά υστερούσε κατά πολύ σε σύγκριση με τον πατέρα του, σε πολιτική ικανότητα. Στενός συνεργάτης του Καποδίστρια, παράμεινε στο στράτευμα και πήρε μέρος στην πολιορκία της Ναυπάκτου. Το 1830 έγινε συνταγματάρχης. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη αναμείχθηκε στις εσωτερικές διαμάχες και, κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας, όταν φυλακίστηκε ο πατέρας του, είχε κι αυτός την ίδια τύχη. Επί Όθωνα διορίστηκε υπασπιστής του βασιλιά και έγινε υποστράτηγος. Βαθιά συντηρητικός καθώς ήταν, απείχε από τα γεγονότα της μεταπολίτευσης του 1843, αλλά θέλοντας να εξυπηρετήσει τον Όθωνα αναμείχθηκε στην πολιτική.
Διορίστηκε γερουσιαστής, χωρίς όμως να πάψει να υπηρετεί στο στρατό, και προσωπική του επιτυχία ήταν η αναίμακτη καταστολή της στάσης του Παπουλάκη και, αργότερα η κατάπνιξη της ανταρσίας του 1862 στο Ναύπλιο. Όταν ο Όθων αναγκάστηκε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ο Γενναίος ανάλαβε την πρωθυπουργία το Μάιο του 1862. Μετριοπαθής πολιτικός όπως ήταν, αρνήθηκε να συλλάβει όσους συνωμοτούσαν εναντίον του θρόνου και να καταπνίξει την αντιοθωνική ανταρσία με τα όπλα. Με την έκρηξη της επανάστασης του Οκτωβρίου του 1862, ανατράπηκε η κυβέρνηση και ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης αναγκάστηκε να καταφύγει στο εξωτερικό, απ’ όπου γύρισε οριστικά το Φεβρουάριο το 1863. Από τότε αποσύρθηκε από την πολιτική. Επί Γεωργίου Α’ δέχτηκε να εκπροσωπήσει το βασιλιά στους γάμους του διάδοχου της Ρωσίας (1866). Πέθανε από ανίατη ασθένεια στις 23 Μαΐου του 1868. Έγραψε τα Ελληνικά υπομνήματα και τα Απομνημονεύματα, τα οποία αναφέρονται στην περίοδο, από τις παραμονές της Επανάστασης ως το 1862.