Άγιος και προφήτης, λεγόμενος και Πρόδρομος. Γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, αποσύρθηκε στην έρημο, όπου έμεινε ως το 15ο έτος της βασιλείας του Τιβέριου, διάγοντας ασκητική ζωή. Τότε άρχισε το κήρυγμά του, αναγγέλλοντας την άμεση έλευση της βασιλείας του Θεού και του Μεσσία. Περιμένοντας το γεγονός αυτό βάφτιζε τους Εβραίους που προσέρχονταν σ’ αυτόν ανάμεσα σ’ αυτούς και τον Ιησού – ως σημείο μετάνοιας και άφεσης αμαρτιών, απαιτώντας από αυτούς μια «μεταστροφή», δηλαδή μια πλήρη αλλαγή του ηθικού βίου και επιστροφή στο Θεό. Και αυτό το βάφτισμά του συνδεόταν με τη μεταστροφή αυτή και είχε επομένως, μια καθαρά ηθική σημασία. Επέκρινε βιαιότατα τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους και είχε συγκεντρώσει γύρω του ένα πυρήνα μαθητών.
Επειδή είχε επικρίνει σκληρά τον τετράρχη Ηρώδη για αιμομιξία και μοιχεία γιατί είχε παντρευτεί την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του Φίλιππου, ο Ιωάννης φυλακίστηκε στο φρούριο της Μαχαιρούντας. Ύστερα από αρκετό διάστημα φυλάκισης, αποκεφαλίστηκε με αξίωση της Σαλώμης, θυγατέρας της Ηρωδιάδας, την οποία είχε παροτρύνει σ’ αυτό η μητέρα της. Ο Ιησούς, σύμφωνα με ευαγγελική αφήγηση, χαρακτήρισε τον Ιωάννη ως τον πρόδρομο του Μεσσία το μεγαλύτερο προφήτη προχριστιανικών των χρόνων, τον αναμενόμενο Ηλία, που, κατά την Παλαιά Διαθήκη, θα ερχόταν πριν από το Μεσσία. Από τους οπαδούς του Ιωάννη μερικοί, όπως ο Ανδρέας, ο Πέτρος, ο Φίλιππος και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, έγιναν μαθητές του Ιησού, άλλοι διασκορπίστηκαν, άλλοι έγιναν και αυτοί χριστιανοί ή προσχώρησαν στις γνωστικές αιρέσεις, που ήταν πολυάριθμες. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του θανάτου του στις 29 Αυγούστου και το γενέθλιο του στις 24 Ιουνίου. Στην τελευταία αυτή γιορτή ο Ιωάννης φέρεται με διάφορα ονόματα, το πιο συνηθισμένο από τα οποία είναι «του Ριγανά». Κατά τη γιορτή αυτή διατηρείται το αρχαιότατο έθιμο να ανάβουν και να πηδούν φωτιές (κατάλοιπο των πανάρχαιων λατρευτικών τελετών του θερινού ηλιοστασίου) και να ρίχνουν τον κλήδονα (κατάλοιπο των αρχαίων κληδόνων ή κληδονισμών).