Μακρυγιάννης Ιωάννης
Γεννήθηκε το 1797 στο Αβορίτι Φωκίδας και πέθανε το 1864 στην Αθήνα.
Αγωνιστής της Επανάστασης του ’21 στρατηγός και πολιτικός αργότερα και συγγραφέας των απαράμιλλων <<Απομνημονευμάτων>>. Η οικογένειά του, Τριανταφύλλου Δημήτριος, αυτός ονομάζεται Μακρυγιάννης, γιατί ήταν ψηλός. Σε μικρή ηλικία χάνει τον πατέρα του και και η μάνα του για να τον γλυτώσει καταφεύγει στην Λειβαδιά. Αργότερα δουλεύει σε σπίτια νοικοκυραίων. Το 1811 πηγαίνει στην Αρτα, παραπαίδι σε πλουσιόσπιτο.
Γρήγορα γνωρίζεται με του πραματευτάδες του παζαριού, δανείζεται χρήματα και ξανοίγεται σε μικροεπιχειρήσεις και πετυχαίνει. Με τα πρώτα κέρδη κάνει ντουφέκι ασημένιο, πιστόλες καί άρματα. Εκεί μυείται στην Φιλική Εταιρία. Ερχεται με αποστολή στην Πάτρα και εκεί τον βρίσκει η Επανάσταση και συλλαμβάνεται από τους Τούρκους. Μεταφέρεται στην Αρτα και φυλακίζεται στο κάστρο, όπου παραμένει 2,5 μήνες, οπότε και δραπετεύει.
Τον Αυγουστο του ’21, τάσσεται με τον Οπλαρχηγό Γώγο Μπακόλα και παίρνει μέρος σε πολλές μάχες. Τον Δεκέμβριο του ’21 αρωσταίνει και κατεβαίνει στην γενέτειρά του και την άνοιξη του ’22 αναγνωρίζεται ως οπλαρχηγός τεσσάρων χωριών. Τον Αύγουστο του ’22 διορίζεται υποφρούραρχος της Ακροπόλεως με φρούραρχο τον Ι. Γκούρα, με τον οποίο διαφωνεί και κατεβαίνει στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι τον εκλέγουν πολιτάρχη. Το 1823, επικεφαλής 150 ανδρών συνεργάζεται με τον Νικηταρά, στην εκστρατεία του στην Ρούμελη και τον Οκτώβρη κατεβαίνει στην Πελοπόννησο, στις διαταγές της κυβέρνησης, την οποία υποστηρίζει κατά τον εμφύλιο.
Το 1825 ο Μακρυγιάννης παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις κατά του Ιμπραήμ, ως τον Ιούνιο, οπότε και τραυματίζεται σοβαρά και μέχρι τον Σεπτέμβριο δεν παίρνει μέρος σε επιχειρήσεις. Αργότερα κατατάσσεται στον τακτικό στρατό του Φαβιέρου και αργότερα διορίζεται στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας.
Το 1826 προβάλλει γενναία αντίσταση κατά του Κιουταχή, αλλά τραυματίζεται σοβαρά στο κεφάλι. Οταν θεραπεύεται τάσσεται με τον Γ. Καραϊσκάκη στον στρατό της Αθήνας και λαμβάνει μέρος στην μάχη του Φαλήρου.
Το 1830 τοποθετείται αρχηγός της Εκτελεστικής δύναμης στην Πελοπόννησο, αλλά αργότερα απολύεται γιατί είναι αντίθετος με την πολιτική του Καποδίστρια.
Στα χρόνια της Αντιβασιλείας παίρνει τον βαθμό του Συνταγματάρχη, διορίζεται μέλος της επιτροπής Εκδουλεύσεων, αλλά και πάλι είναι αντίθετος με την πολιτική του Αρμανσμπεργκ.
Το 1843 παίρνει μέρος στην οργάνωση υπέρ του Συντάγματος, αλλά όχι και στην εκδήλωση του, γιατί ένα τμήμα του στρατού αποκλείει το σπίτι του και τον αποκλείει.
Το 1844 παίρνει μέρος στην Εθνική Συνέλευση ως πληρεξούσιος της Αθήνας, με πολύ επικοδομιτική συμμετοχή και τότε προβιβάζεται σε Υποστράτηγος.
Το 1852 κατηγορείται για συνωμοσία κατά του Οθωνα και καταδικάζεται σε θάνατο, αλλά με την εξέγερση του λαού αναγκάζεται ο Οθωνας να μετριάσει τη ποινή και τον Σεπτέμβριο του 1854 αποφυλακίζεται, με την υγεία κλονισμένη και συνεχώς επιδινούμενη.
Στην Επανάσταση του 1862, η τότε κυβέρνηση του απένειμε και πάλι τον βαθμό του Υποστράτηγου, που του είχε αφαιρεθεί το 1852, από το στρατοδικείο με την απόφαση της καταδίκης σε θάνατο.
Την 20η Απριλίου του 1864, προβιβάζεται στο βαθμό του Αντιστρατήγου και στην Εθνική Συνέλευση εκλέγεται πληρεξούσιος Αθηνών, αλλά την 27η Απριλίου πεθαίνει από εξάντληση.
Γράφει τα Απομνημονεύματα, που διακρίνονται για την σαφήνεια και την γλαφυρότητα, στα οποία περιγράφει τα γεγονότα έως το 1850, μία πολύτιμη πηγή της ιστορίας.