Μανιτάρια, τι είναι τα μανιτάρια…. στη συνέχεια.
Για όσους δεν μπορούν να διαβάσουν την φωτογραφία το κείμενο παρατίθεται:
(Αυτό που οι περισσότεροι από εμάς αποκαλούν μανιτάρι είναι το ορατό μέρος του οργανισμού, το καρπόσωμα που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του υποστρώματος.
Τα μανιτάρια είναι μύκητες που αποτελούν μία πολυάριθμη ομάδα οργανισμών, το δεύτερο σε πλήθος ειδών σε άθροισμα στον πλανήτη, μετά τα έντομα και συγκροτούν ένα από τα πέντε βασίλεια. Οι μύκητες στερούνται χλωροφύλλης και αδυνατούν να συνθέσουν οργανικές ενώσεις. Είναι ετερόφωτοι οργανισμοί και παίρνουν τις απαραίτητες οργανικές ενώσεις, από ζωντανούς ή νεκρούς οργανισμούς.)
μανιτάρια.
Κοινή ονομασία του υπέργειου ογκώδους, γενικά μαλακού και σαρκώδους καρποσώματος ή σποριοφόρου σώματος πολλών ανώτερων μυκήτων, που παράγεται από ένα πλούσια διακλαδιζόμενο μυκήλιο, το οποίο βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους των δασών και των λιβαδιών.
Τα μανιτάρια αποτελούνται συνήθως από ένα τμήμα πιο στενό (πόδας ή στύπος) και ένα πιο πλατύ, όμοιο με ανοιχτή ομπρέλα (πίλος), κάτω από το οποίο και ανάλογα με την οικογένεια στην οποία υπάγεται το μανιτάρι, βρίσκονται ελάσματα διατεταγμένα ακτινοειδώς ή μικροί πόροι, που καλύπτονται με το υμένιο, δηλαδή το σποριοπαραγωγό στρώμα, πάνω στο οποίο σχηματίζονται τα σποριοπαραγωγά κύτταρα (βασίδια και βασιδιοσπόρια ή ασκοί και ασκοσπόρια)
Οι περισσότεροι μύκητες που παράγουν μανιτάρι ανήκουν στους βασιδιομύκητες και μάλιστα στην οικογένεια των αγαρικιδών· λιγότεροι ανήκουν στους ασκομύκητες. Απ’ αυτά τα μανιτάρια μερικά είναι εδώδιμα, αλλά ύποπτα και πολλά εντελώς δηλητηριώδη ή θανατηφόρα. Κανένας εμπειρικός τρόπος δεν είναι ασφαλής για μια σίγουρη διάκριση μεταξύ δηλητηριωδών και εδωδίμων μανιταριών, διάκριση, μπορεί να γίνει μόνο με ακριβή γνώση των ανάλογων βοτανικών χαρακτηριστικών.
Από τα εδώδιμα μανιτάρια το είδος αγαρικό το κηπευτικό καλλιεργείται σε υπόθεμα νωπής κόπρου, μέσα σε κατάλληλους χώρους, συνήθως υπόγειους, με ρυθμιζόμενη θερμοκρασία, υγρασία, αερισμό και φωτισμό, για παραγωγή μανιταριών που καταναλώνονται νωπά, κονσερβοποιημένα ή σε σκόνη για σούπες. Κατά τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί συστηματικές καλλιέργειες αγαρικού τον κηπευτικού και στην Ελλάδα, ιδίως στα περίχωρα της Αθήνας.
Τα δηλητηριώδη μανιτάρια προκαλούν δηλητηριάσεις που έχουν διάφορα συμπτώματα, ανάλογα με το είδος του μανιταριού Διακρίνονται τρεις κύριες μορφές δηλητηρίασης: η μουσκαρινική, η φαλλοειδική και η εντολομική. Η πρώτη οφείλεται στη μουσκαρίνη που περιέχεται στα μανιτάρια αμανίτης ο μυιοκτόνος και αμανίτης ο πάνθηρ και εκδηλώνεται 3-4 ώρες μετά τη βρώση των μανιταριών, με βραδύτητα αντίδρασης, υπνηλία και απώλεια συνείδησης· συγχρόνως εμφανίζονται έντονη εφίδρωση, μύσις, βραδυκαρδία και άφθονη σιέλωση. Τα ίδια μανιτάρια μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα διέγερσης και κρίσεις σπασμών με ιλίγγους και μυδρίαση. Στην περίπτωση αυτή το σύνδρομο οφείλεται στην ατροπίνη των μυκήτων ή μυκητατροπίνη. Η μουσκαρινική δηλητηρίαση, αν και είναι βαριά, σπάνια προκαλεί το θάνατο. Το φαλλοειδικό σύνδρομο, που προκαλείται από τα μανιτάρια αμανίτης ο φαλλοειδής, αμανίτης ο εαρινός και αμανίτης ο κίτριος, εκδηλώνεται 12 περίπου ώρες μετά τη βρώση των μανιταριών με έμετο, κωλικούς, διάρροια, γενική κατάπτωση, ολιγουρία, πυρετό και κράμπες. Μετά δύο μέρες περίπου φαινομενικής βελτίωσης εκδηλώνεται ίκτερος, καρδιοκυκλοφοριακές διαταραχές, κατάρρευση, κώμα· η δηλητηρίαση που προκαλείται από την τοξίνη των αμανιτών, η οποία περιέχεται στα μανιτάρια μαζί με τις άλλες τοξικές ουσίες, προκαλεί το θάνατο στο 50% των περιπτώσεων. Η κλινική εικόνα του εντολομικού συνδρόμου, που προκαλείται από τη βρώση των μανιταριών εντόλομα το μολυβδόχρωμο, βολέττος ο πελιδνός, αγαρικόν το δυσέντερον, κ.ά., εκδηλώνεται λίγες ώρες μετά τη βρώση των μανιταριών με έμετο, πόνους στην κοιλιά και διάρροια· τα συμπτώματα αυτά διαρκούν περίπου 2 ημέρες, σπάνια χειροτερεύουν και σε μερικές περιπτώσεις οδηγούν στο θάνατο.
Η θεραπεία εκτός από την πλύση του στομάχου που γίνεται στις πρόσφατες δηλητηριάσεις, ποικίλλει ανάλογα με τα είδη των μανιταριών που την έχουν προκαλέσει γι’ αυτό σε κάθε περίπτωση είναι χρησιμότατος ο προσδιορισμός του είδους του μανιταριού που καταναλώθηκε.
Δηλητηριάσεις προκαλούνται και από ορισμένες μούχλες, που παράγουν τις αφλατοξίνες, ουσίες δηλητηριώδεις, κυρίως για τα ζώα και καρκινογόνες στα πειραματόζωα.
Στην παρακάτω φωτογραφία εμφανίζονται, φαγώσιμα μανιτάρια:
1 – Μορχέλλα η εδώδιμη.
2 – Κολλυβία η βελουτίπες.
3 – Πλευρωτός ο οστρεώδης: εκτός από μαυριδερός, ο πίλος μπορεί να είναι σκούρος ιώδης ή κιτρινόμαυρος.
4 – Λεπιότα η υψηλή
5 – Ψαλλιότα η ριζρφυούσα.
6 -Τριχόλωμα το γυμνό: στο γερασμένο μύκητα ο πίλος έχει ωχρότερο χρώμα.
7 – Βολέττος ο εδώδιμος: και άλλα μανιτάρια του γένους αυτού είναι εδώδιμα.
8 – Αμανίτης του Καίσαρα.
9 – Κανθαρέλλος ή Κανθαρίσκος ο βρώσιμος: με πίλο ωχροκίτρινο και σπάνια λευκωπό.
10 – Αρμιλλαρία η μελιτόχρωμη: ο πίλος μπορεί να είναι επίσης γκριζωπός ή μαυριδερός.
Στην παρακάτω εικόνα εμφανίζονται δηλητηριώδη μανιτάρια:
1 – Βολέττος ο πελιδνός: το χρώμα του πίλου μπορεί να είναι επίσης μαυριδερό, ελαιώδες ή καπνώδες – κοκκινωπό.
2 -Ρουσούλα η εμετική.
3 – Αμανίτης ο εαρινός: είναι θανατηφόρος.
4 – Αμανίτης ο μυιοκτόνος.
5 – Λακτάριος ο δυσέντερος: μερικές φορές οι ομόκεντροι κύκλοι που υπάρχουν στον πίλο με την εντονότερη απόχρωση μπορεί να λείπουν.
6 – Αμανίτης ο φαλλοειδής: είναι θανατηφόρος και το χρώμα του πίλου ποικίλλει από το ελαιώδες ως το λευκό.
7 – Υφόλωμα το δεσμώδες.
8 – Αμανίτης ο πάνθηρ: μερικές φορές μπορεί να είναι θανατηφόρος.
9 – Αμανίτης ο κίτριος.
10 – Εντόλομα το μολυβδόχρωμο.