Θεότητες των αρχαίων Ελλήνων προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής και γενικά κάθε πνευματικής δραστηριότητας, Ήταν θυγατέρες της Γαίας και του Ουρανού η πρώτη γενιά και της Μνημοσύνης και του Δια η δεύτερη, σύμφωνα με τον Παυσανία.
Ο αριθμός και τα ονόματα Μουσών (Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ερατώ, Πολύμνια, Ουρανία, Καλλιόπη), αναφέρονται για πρώτη φορά στη Θεογονία του Ησιόδου. Φαίνεται όμως ότι αρχικά, όπως οι Χάριτες, ήταν τρεις (Μνήμη, Μελέτη και Αοιδή) και ο αριθμός αυτός διατηρήθηκε στους Δελφούς και στη Σικυώνα · σε άλλα μέρη ήταν τέσσερις, επτά (στη Λέσβο) ή οκτώ. Οι Μούσες αρχικά λατρεύονταν ως νύμφες των πηγών. Οι αρχαιότεροι τόποι λατρείας τους ήταν: στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου, δηλαδή στην Πιερία (Πιερίδες), όπου η λατρεία τους ήταν συνδεμένη με τη λατρεία του Ορφέα και του Διονύσου· και στον Ελικώνα, όπου υπήρχαν οι ιερές πηγές τους, Ιπποκρήνη και Αγανίππη.
Οι Μούσες ήταν οι θείες εμπνεύστριες των ποιητών και η σημασία τους σ’ αυτόν το ρόλο μπορεί να γίνει αντιληπτή από την εξαιρετική θέση του ποιητή των αρχαϊκών χρόνων, στον οποίο απέδιδαν κάθε μορφή σοφίας, τόσο στο θρησκευτικό όσο και στον κοσμικό τομέα. Η ιδιότητα του Απόλλωνα ως προστάτη των ποιητών έθεσε τις Μούσες κάτω από την αιγίδα του Θεού, ο οποίος έλαβε την προσωνυμία του Μουσηγέτη. Μόνο στους ελληνιστικούς χρόνους καθορίστηκε το ιδιαίτερο πεδίο κάθε Μούσας: έτσι η Καλλιόπη ήταν προστάτιδα της επικής ποίησης, η Κλειώ της ιστορίας, η Πολύμνια της μιμικής τέχνης, η Ευτέρπη της ελεγειακής ποίησης η Τερψιχόρη της ορχηστικής, η Ερατώ της ερωτικής ποίησης, η Μελπομένη της τραγωδίας, η Θάλεια της κωμωδίας και η Ουρανία της αστρονομίας.