Έλληνας ζωγράφος, γεννήθηκε στην Τήνο το 1832 και πέθανε στην Αθήνα το 1904, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της ελληνικής τέχνης του 19ου αιώνα. Καλλιέργησε τη ζωγραφική ιδιοφυΐα του στη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητή τον Τιρς, ο οποίος τον προσέλαβε, μαθητή ακόμα, ως βοηθό στην αγιογράφηση του ναού της Σωτείρας Λυκοδήμου (Ρωσική Εκκλησία). Μετά την αποφοίτησή του έγινε υπότροφος του Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας της Τήνου και συνέχισε την εκπαίδευση του στην Ακαδημία του Μονάχου, στην τάξη του καθηγητή Πιλότυ. Το 1866 γύρισε στην Αθήνα και διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Κατά τη μακρόχρονη θητεία του ανανέωσε το σύστημα διδασκαλίας, εγκαινίασε τη σπουδή από το φυσικό και διαμόρφωσε πολλούς νεοέλληνες ζωγράφους. Σε μια εποχή επαγγελματικά άγονη για τους καλλιτέχνες στην Ελλάδα, αυτός κατόρθωσε να επιβληθεί, να σταδιοδρομήσει ικανοποιητικά και να κρατήσει τα σκήπτρα της ελληνικής ζωγραφικής ως το τέλος του βίου του. Η ζωγραφική του δραστηριότητα ήταν πολύπλευρη.
Εξαιρετικά εργατικός, κατάγινε με όλα σχεδόν τα ζωγραφικά είδη. Η θεματογραφία του περιλαμβάνει μυθολογικές σκηνές, ιστορικές συνθέσεις, ηθογραφίες, στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις κ.ά., που διακρίνονται για την ποικιλία της έμπνευσης και την προσήλωση του καλλιτέχνη στην τεχνική με την οποία, όπως οι Ολλανδοί ζωγράφοι κατόρθωνε να αξιοποιεί ζωγραφικά και ποιητικά τα πιο πεζά πράγματα. Αν και όφειλε τη φήμη του περισσότερο στις ηθογραφικές συνθέσεις, η προσωπογραφία είναι ίσως το είδος εκείνο στο οποίο εκδηλώθηκε πληρέστερα η πολύπλευρη και ρωμαλέα ευαισθησία του. Από τον κύκλο αυτόν ξεχωρίζουν οι μεγάλες, επίσημες, ολόσωμες προσωπογραφίες του Δημητρίου Σκαλιστήρη (Αθήνα, Πρυτανεία Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου), του Λυκούργου Λογοθέτη (Βαθύ Σάμου, Δημαρχείο), των βασιλέων Όθωνα και Αμαλίας (Αθήνα, Εθνική Τράπεζα Ελλάδας), του Ζωσιμά, της Κλεμάνς Σερπιέρη (Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη) κ.ά. Οι μορφές καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του πίνακα και πλαισιώνονται από αντικείμενα χαρακτηριστικά της επαγγελματικής δράστηριότητάς τους ή από κλασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Το ακριβές και αδρό σχέδιο, οι αρμονικοί χρωματισμοί, η ποικιλία των τόνων και η συνθετική ένταξη στο περιβάλλον, δίνουν στα έργα αυτά ξεχωριστή επιβλητικότητα. Μια δεύτερη κατηγορία αποτελούν οι μικρότερες προσωπογραφίες. Είναι κατά κανόνα ζωγραφικές προτομές που διακρίνονται για τη ζωντάνια, την ψυχολογική διείσδυση και την τάση του καλλιτέχνη να παραμένει πιστός στα πραγματικά δεδομένα. Του είδους αυτού είναι οι προσωπογραφίες διάφορων λαϊκών τύπων («Ναυτικός καπνίζων», Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη), «Ο γέρο-ναύτης», «Ο Φελάχος» κ.ά.), Οι αυτοπροσωπογραφίες του καλλιτέχνη, οι προσωπογραφίες των Ν. Κυριακίδη, Ρενιέρη, Αντωνίου Λύτρα κ.ά.
Όπως όλοι οι σύγχρονοι ζωγράφοι επιδόθηκε και ο Λύτρας στα ηθογραφικά θέματα. Οι σκηνές, τραγικές ή ευχάριστες, ξεχωρίζουν από εκείνες του Γύζη κατά το ότι δεν επιδιώκουν να δημιουργήσουν τύπους καθολικότερης ηθικής ή πνευματικής σημασίας, αλλά παρουσιάζουν
την πραγματικότητα με τη μεγαλύτερη δυνατή αλήθεια. Τη νατουραλιστική του διάθεση ο Λύτρας καταξιώνει καλλιτεχνικά με την ισορροπημένη σύνθεση, την αμοιβαία αντιστήριξη φωτός και σκιάς, τη χάρη και την απλότητα των στάσεων και των κινήσεων, την άρτια τεχνική απόδοση των ανθρωπίνων μορφών και των αντικειμένων και την αρμονία των χρωματισμών, στοιχεία που δίνουν στα έργα ένα ποιητικό περιεχόμενο και μια ευγένεια σχεδόν κλασική. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν «Τα κάλαντα» (Αθήνα, Συλλογή I. Σερπιέρη), «Το Ψαριανό μοιρολόι» (δοκίμιο, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη), «Ο Γαλατάς» (Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη), «Η Επιστροφή από το πανηγύρι της Πεντέλης» (Αθήνα, Συλλογή Κουτλίδη), «Το Πεσκέσι», «Η γυναίκα με τον κόκορα» (και τα δύο στη συλλογή Καλκάνη), «Η μελλόνυμφη» (Συλλογή Π. Ράλλη) κ.ά.
Η πηγαία και αυθόρμητη έμπνευση του Λύτρα, πλουτισμένη σε μια ασυνήθιστη επιδεξιότητα στο χειρισμό των τεχνικών μέσων, κατόρθωσε να ερμηνεύσει τα φαινόμενα της ζωής και της φύσης μέσα από την εσωτερική αρμονία των σχημάτων και των χρωμάτων. Η προσωπικότητά του καλλιτέχνη κυριάρχησε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στην ελληνική τέχνη. Οι μαθητές του Γεώργιος Ιακωβίδης, Ουμβέρτος, Αργυρός, Νικόλαος και Περικλής Λύτρας, και πολλοί άλλοι, προσάρμοσαν τα διδάγματα του στο προσωπικό τους ύφος και στις νεώτερες αναπαραστατικές τάσεις και τα μεταδώσανε σε άλλους ζωγράφους, που τα ακολουθούν ακόμα και σήμερα.