Λέγεται και ξυλοκερατιά. Είναι αειθαλής και αναπτύσσεται καλά, ακόμα και σε φτωχά, ξερά, πετρώδη. (Κερατονία ή κερατέα, οικογένεια Λεγκουμινώδη ή κατ’ άλλους οικογένεια Καισαλπινίδες, τάξη λεγκουμινώδη, δικοτυλήδονα). Δέντρο που κατάγεται από την ανατολική Μεσόγειο και ζει κατά μήκος των εύκρατων παραλιακών περιοχών της Μεσογείου.
και ηφαιστειογενή εδάφη. Αναπτύσσεται αργά και έχει κορμό χοντρό, ελαφρά στριμμένο, ο οποίος διακλαδίζεται κατά τρόπο που σχηματίζει πλατιά, σφαιρική κόμη. Φύλλα σύνθετα, φτερωτά, αρτιόληκτα (από 3 έως 6 ζεύγη), με φυλλάρια ωοειδή, ακέραια, παχιά, δερματώδη, βαθυπράσινα πάνω, ωχρότερα κάτω. Τα άνθη είναι μονογενή: τα άρρενα (στημονοφόρα) συναντιούνται πιο συχνά στα άγρια φυτά και τα θήλεα στα καλλιεργούμενα· και τα δύο γένη στερούνται στεφάνης, έχουν κάλυκα πορφυρένιο και σχηματίζουν ταξιανθίες βότρεις.
Ο καρπός, το χαρούπι ή ξυλοκέρατο, είναι ένας χοντρός, δερματώδης χέδρωψ, καστανόμαυρος εξωτερικά και εσωτερικά, γεμάτος απο μια πυκνή αλευρώδη σάρκα, με γλυκιά γεύση, χρώματος κίτρινου ωχρού, μέσα στην οποία περιέχονται πολυάριθμα μικρά σπέρματα, αμφίκυρτα, πάρα πολύ σκληρά, κεραμόχρωμα, στίλβοντα. Τα χαρούπια αποτελούν εξαιρετική κτηνοτροφή, ιδίως για τα άλογα, καταναλώνονται όμως συχνά και από τους ανθρώπους: οι μουσουλμάνοι παρασκευάζουν απ’ αυτά γλυκίσματα και ηδύποτα.
Στην ιατρική, το άλευρο των χαρουπιών χρησιμοποιείται με καλά αποτελέσματα στις παιδικές διάρροιες και ως στυπτικό φάρμακο, εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε πηκτίνες.
Τα χαρούπια περιέχουν 20-70% σάκχαρα (χαρουπόμελο), από τα οποία παράγεται οινόπνευμα άριστης ποιότητας. Από το χαρουπόσπορο εξάγεται κυτταρίνη, δεψικές και βαφικές ουσίες, έλαιο κλπ. Στην Ελλάδα η χαρουπιά είναι διαδομένη κυρίως στην Κρήτη, αλλά και στη νότια Πελοπόννησο, Σάμο, Χίο, Κεφαλλονιά. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες κατατάσσονται σε δυο μεγάλες ομάδες: κοντοχάρουπα και μακροχάρουπα.
Άγρια χαρουπιά
Φυτό με την επιστημονική ονομασία κερατέα ή κερωνία η έλλοβος της οικογένειας των Καισαλπινιδών. Είναι δέντρο αειθαλές με μεγάλη διάρκεια ζωής και φυλλωσιά πυκνή, συνήθως σφαιρική. Τα φύλλα του μοιάζουν με φτερά και αποτελούνται από μικρότερα φυλλαράκια. Τα άνθη του έχουν βαριά μυρωδιά, είναι απέταλα και πολύ μικρά και ο καρπός του χέδρωπας, παχύς, με 10-16 γυαλιστερούς πολύ σκληρούς σπόρους. Πρόκειται για πολύτιμο δασικό, γεωργικό, βιομηχανικό και καλλωπιστικό είδος. Ο φλοιός και τα φύλλα του είναι πλούσια σε δεψικές ουσίες και χρησιμοποιούνται στη βυρσοδεψία και τη βαφική. Η μεγάλη οικονομική σημασία της άγριας χαρουπιάς οφείλεται στο πλούσιο σε ζάχαρη καρπό της, που αποτελεί θρεπτική τροφή για τα ζώα. Το γλεύκος, που προέρχεται από τα ζάχαρα χρησιμοποιείται, για την παρασκευή δροσιστικών και αναψυκτικών ποτών καθώς επίσης για την παρασκευή φαρμάκων εναντίον του βήχα και της χρόνιας βρογχίτιδας. Οι σπόροι της άγριας χαρουπιάς αποτελούν πολύτιμο βιομηχανικό υλικό για την παρασκευή κυτταρίνης, που χρησιμοποιείται στην κατασκευή φωτογραφικών πλακών και άλλων αντικειμένων, όπως επίσης και δεψικών, βαφικών και συγκολλητικών ουσιών κατάλληλων για την κατεργασία των δερμάτων, τη βαφική και το γυάλισμα φυτικών κλωστικών ινών και φυτικής μέταξας.
